PORCELANA

Porcelana, czyli połączenie wieloletniej tradycji z nowoczesnością

Odkrycie porcelany było jednym z najbardziej przełomowych momentów w losach ludzkich, które zaważyły na sztuce zwanej ceramiką. Ludność odkrywszy jak wytwarzać oraz korzystać z powstałej masy, zaczęła formować z niej naczynia znane nam doskonale z dzisiaj spotykanych zastaw, jak porcelanowe filiżanki z podstawkami, czajniczki do zaparzania herbaty, talerze obiadowe, deserowe czy miseczki. Obecnie najbardziej poszukiwana porcelana przez koneserów i miłośników historii, pochodzi ze starych wytwórni i najczęściej, ręcznej produkcji. Wyróżnia się wieloma ozdobnikami, lekkim spękaniem, bogatym wzornictwem, a nawet akcentami kolorystycznymi. Najbardziej popularną i to nie od dziś, jest biała porcelana chińska, pełna motywów roślinnych oraz ludzi ubranych w np. kimono, czy też wojowników uzbrojonych w maczety. Widzimy w niej dużo czerwieni, pomarańczu, niebieskiego, różowego i fioletowego koloru. We wzorach często spotkamy także zwierzęta, jak pełne szczegółów pawie, ale również smoki. Szczególnie poszukiwana jest też stara porcelana niemiecka, którą wyszczególniają przepiękne wzorce kwiatów, w których pełno złotych oraz chabrowych akcentów. Jednak wielu fanów przełamywania schematów, w tym łączenia czegoś starego z czymś nowym, wybiera bardziej nowoczesne wzory i zachwyca się trwałością, z jakiej słynie m.in. angielska porcelana pokrywana częściej typowymi dla okolic grafikami, aniżeli orientalnym zdobnictwem. Na naczyniach często spotkamy krajobrazy, pełne szczegółów m.in. lasy, wodospady, roślinności. Ale także ludzi, których ujęto pełną naturalności np. pijących herbatę. Aby lepiej poznać tajniki, dlaczego porcelana jest tak rozchwytywana przez szerokie grono jej odbiorców, warto zajrzeć w głąb ciekawej historii.

Biała porcelana - jej pochodzenie, skład oraz metoda wytwarzania

Porcelanę wynaleziono w Chinach. Był wówczas wiek siódmy, kiedy ludność azjatycka odkryła, że po zmieszaniu glinki kaolinowej ze skaleniem oraz kwarcem powstaje masa, w której można formować. Kaolin, czyli glinkę kaolinową, wydobywano z miejscowego szczytu zwanego Wysoką Górą. Tam zbierano skałę osadową, w której skład wchodził też kwarc oraz mika. Skalenie, były i są to najbardziej pospolite, czyli też szeroko dostępne minerały w skorupie ziemskiej, często brunatne. Natomiast kwarc, a dawniej kwarzec, to minerały zbudowane z dwutlenku krzemu. Są najczęściej przezroczyste oraz przez tę cechę nierzadko opisywane jako zimne w dotyku. Stąd też wzięła się ich nazwa, bowiem dawniej "krystallos" oznaczało "lód". Do tej grupy zaliczamy choćby doskonale znane kryształy górskie. Mieszaninę tę zaczęto wypalać, co wpływa na to, że porcelana jest biała, błyszcząca, odporna na temperaturę, nie nasiąka, jest bardzo wytrzymała oraz nie reaguje na wiele związków chemicznych. Temperatura w jakiej do dziś tak prezentujący się skład wypala się, to 920-980 °C dla wyrobów nieszkliwionych oraz 1280-1460 °C dla wyrobów szkliwionych. Wszystko to sprawia, że jakość porcelanowych np. filiżanek, jest zaliczana do jednej z najwyższych.

Piękna porcelana w Europie

Dziesięć wieków później tworzywo to odkryto w Europie, a nurt powstawania fabryk porcelany zapoczątkował Ehrenfried Walther von Tschirnhaus. Był to niemiecki profesor, po którego śmierci pałeczkę przejął jego najlepszy uczeń. W Dreźnie powstawała porcelana niemiecka przepełniona kwiecistymi wzorami, a tradycję tę kontynuowano najczęściej z pokolenia na pokolenie. W 1709 r. porcelana zaczęła występować w wielu krajach, w tym również w Polsce. Tę nazywano, również w Saksonii, białym złotem. Wkrótce produkcja wyruszyła w stronę artystyczną, nie do użytku przez ludzi. Ceramiczne wyroby traktowano jako dzieła sztuki, co zmieniło się dopiero pod koniec lat dwudziestych.

Porcelana kostna - co to jest?

W 1745 r. opracowano recepturę porcelany kostnej. Wielka Brytania była, jak uważano, drugim europejskim ośrodkiem produkcji porcelany. Tam wynaleziono sposobność na tworzenie i wypalanie masy składającej się ze spopielonych kości zwierząt, najczęściej bydlęcych, a także skalenia i kaolinu. Pomysłodawcą był Thomas Frye, jednak nie zyskał on poparcia. Tę samą metodę wypielęgnował Josiah Spode w latach 1789-93, jednak zmienił proporcje składników. Najwięcej dodawano kości, a znacznie mniej pyłu kamiennego, co spowodowało, że porcelana angielska stała się najbielszą spośród dotychczas produkowanych, a także najmniej tłukącą się. Metodę tę wykorzystuje się do dzisiaj.

Zobacz również: talerze porcelanowe, filiżanki porcelanowe, kubki porcelanowe, porcelana japońska, szkatułki na biżuterię, zapalniczki, srebrne zegarki